दक्षिणामूर्ति-वर्णमाला-स्तोत्रम् dakṣiṇāmūrti-varṇamālā-stotram
ओमित्येतद्यस्य बुधैर्नाम गृहीतं
यद्भासेदं भाति समस्तं वियदादि ।
यस्याज्ञातः स्वस्वपदस्था विधिमुख्या-
स्तं प्रत्यञ्चं दक्षिणवक्त्रं कलयामि ॥ १ ॥
omityetadyasya budhairnāma gṛhītaṃ
yadbhāsedaṃ bhāti samastaṃ viyadādi ;
yasyājñātaḥ svasvapadasthā vidhimukhyā-
staṃ pratyañcaṃ dakṣiṇavaktraṃ kalayāmi . 1 .
नम्राङ्गाणां भक्तिमतां यं पुरुषार्था-
न्दत्वा क्षिप्रं हन्ति च तत्सर्वविपत्तीः ।
पादाम्भोजाधस्तनितापस्मृतिमीशं
तं प्रत्यञ्चं दक्षिणवक्त्रं कलयामि ॥ २ ॥
namrāṅgāṇāṃ bhaktimatāṃ yaṃ puruṣārthā-
ndatvā kṣipraṃ hanti ca tatsarvavipattīḥ ;
pādāmbhojādhastanitāpasmṛtimīśaṃ
taṃ pratyañcaṃ dakṣiṇavaktraṃ kalayāmi . 2 .
मोहध्वस्त्यै वैणिकवैयासिकिमुख्याः
संविन्मुद्रापुस्तकवीणाक्षगुणान्यम् ।
हस्ताम्भोजैर्बिभ्रतमाराधितवन्त-
स्तं प्रत्यञ्चं दक्षिणवक्त्रं कलयामि ॥ ३ ॥
mohadhvastyai vaiṇikavaiyāsikimukhyāḥ
saṃvinmudrāpustakavīṇākṣaguṇānyam ;
hastāmbhojairbibhratamārādhitavanta-
staṃ pratyañcaṃ dakṣiṇavaktraṃ kalayāmi . 3 .
भद्रारूढं भद्रदमाराधयितॄणां
भक्तिश्रद्धापूर्वकमीशं प्रणमन्ति ।
आदित्या यं वाञ्छितसिद्ध्यै करुणाब्धिं
तं प्रत्यञ्चं दक्षिणवक्त्रं कलयामि ॥ ४ ॥
bhadrārūḍhaṃ bhadradamārādhayitR^īṇāṃ
bhaktiśraddhāpūrvakamīśaṃ praṇamanti ;
ādityā yaṃ vāñchitasiddhyai karuṇābdhiṃ
taṃ pratyañcaṃ dakṣiṇavaktraṃ kalayāmi . 4 .
गर्भान्तःस्थाः प्राणिन एते भवपाश-
च्छेदे दक्षं निश्चितवन्तः शरणं यम् ।
आराध्याङ्घ्रिप्रस्फुरदम्भोरुहयुग्मं
तं प्रत्यञ्चं दक्षिणवक्त्रं कलयामि ॥ ५ ॥
garbhāntaḥsthāḥ prāṇina ete bhavapāśa-
cchede dakṣaṃ niścitavantaḥ śaraṇaṃ yam ;
ārādhyāṅghriprasphuradambhoruhayugmaṃ
taṃ pratyañcaṃ dakṣiṇavaktraṃ kalayāmi . 5 .
वक्त्रं धन्याः संसृतिवार्धेरतिमात्रा-
द्भीताः सन्तः पूर्णशशाङ्कद्युति यस्य ।
सेवन्तेऽध्यासीनमनन्तं वटमूलं
तं प्रत्यञ्चं दक्षिणवक्त्रं कलयामि ॥ ६ ॥
vaktraṃ dhanyāḥ saṃsṛtivārdheratimātrā-
dbhītāḥ santaḥ pūrṇaśaśāṅkadyuti yasya ;
sevante’dhyāsīnamanantaṃ vaṭamūlaṃ
taṃ pratyañcaṃ dakṣiṇavaktraṃ kalayāmi . 6 .
तेजःस्तोमैरङ्गदसङ्घट्टितभास्व-
न्माणिक्योत्थैर्भासितविश्वो रुचिरैर्यः ।
तेजोमूर्तिं स्वानिलतेजःप्रमुखाब्धिं
तं प्रत्यञ्चं दक्षिणवक्त्रं कलयामि ॥ ७ ॥
tejaḥstomairaṅgadasaṅghaṭṭitabhāsva-
nmāṇikyotthairbhāsitaviśvo rucirairyaḥ ;
tejomūrtiṃ svānilatejaḥpramukhābdhiṃ
taṃ pratyañcaṃ dakṣiṇavaktraṃ kalayāmi . 7 .
दध्याज्यादिद्रव्यककर्माण्यखिलानि
त्यक्त्वा काङ्क्षां कर्मफलेष्वत्र करोति ।
यज्जिज्ञासांरूपफलार्थी क्षितिदेव-
स्तं प्रत्यञ्चं दक्षिणवक्त्रं कलयामि ॥ ८ ॥
dadhyājyādidravyakakarmāṇyakhilāni
tyaktvā kāṅkṣāṃ karmaphaleṣvatra karoti ;
yajjijñāsāṃrūpaphalārthī kṣitideva-
staṃ pratyañcaṃ dakṣiṇavaktraṃ kalayāmi . 8 .
क्षिप्रं लोके यं भजमानः पृथुपुण्यः
प्रध्वस्ताधिः प्रोज्झितसंसृत्यखिलार्तिः ।
प्रत्यग्भूतं ब्रह्म परं सन् रमते च
तं प्रत्यञ्चं दक्षिणवक्त्रं कलयामि ॥ ९ ॥
kṣipraṃ loke yaṃ bhajamānaḥ pṛthupuṇyaḥ
pradhvastādhiḥ projjhitasaṃsṛtyakhilārtiḥ ;
pratyagbhūtaṃ brahma paraṃ san ramate ca
taṃ pratyañcaṃ dakṣiṇavaktraṃ kalayāmi . 9 .
णानेत्येवं यन्मनुमध्यस्थितवर्णा-
न्भक्ताः काले वर्णगृहीत्यै प्रजपन्तः ।
मोदन्ते सम्प्राप्तसमस्तश्रुतितन्त्रा-
स्तं प्रत्यञ्चं दक्षिणवक्त्रं कलयामि ॥ १० ॥
ṇānetyevaṃ yanmanumadhyasthitavarṇā-
nbhaktāḥ kāle varṇagṛhītyai prajapantaḥ ;
modante samprāptasamastaśrutitantrā-
staṃ pratyañcaṃ dakṣiṇavaktraṃ kalayāmi . 10 .
मूर्तिश्छायानिर्जितमन्दाकिनिकुन्द-
प्रालेयाम्भोराशिसुधाभूतिसुरेभा ।
यस्याभ्राभाहासविधौ दक्षशिरोधि-
स्तं प्रत्यञ्चं दक्षिणवक्त्रं कलयामि ॥ ११ ॥
mūrtiśchāyānirjitamandākinikunda-
prāleyāmbhorāśisudhābhūtisurebhā ;
yasyābhrābhāhāsavidhau dakṣaśirodhi-
staṃ pratyañcaṃ dakṣiṇavaktraṃ kalayāmi . 11 .
तप्तस्वर्णच्छायजटाजूटकटाह-
प्रोद्यद्वीचीवल्लिविराजत्सुरसिन्धुम् ।
नित्यं सूक्ष्मं नित्यनिरस्ताखिलदोषं
तं प्रत्यञ्चं दक्षिणवक्त्रं कलयामि ॥ १२ ॥
taptasvarṇacchāyajaṭājūṭakaṭāha-
prodyadvīcīvallivirājatsurasindhum ;
nityaṃ sūkṣmaṃ nityanirastākhiladoṣaṃ
taṃ pratyañcaṃ dakṣiṇavaktraṃ kalayāmi . 12 .
येन ज्ञातेनैव समस्तं विदितं स्या-
द्यस्मादन्यद्वस्तु जगत्यां शशशृङ्गम् ।
यं प्राप्तानां नास्ति परं प्राप्यमनादिं
तं प्रत्यञ्चं दक्षिणवक्त्रं कलयामि ॥ १३ ॥
yena jñātenaiva samastaṃ viditaṃ syā-
dyasmādanyadvastu jagatyāṃ śaśaśṛṅgam ;
yaṃ prāptānāṃ nāsti paraṃ prāpyamanādiṃ
taṃ pratyañcaṃ dakṣiṇavaktraṃ kalayāmi . 13 .
मत्तो मारो यस्य ललाटाक्षिभवाग्नि-
स्फूर्जत्कीलप्रोषितभस्मीकृतदेहः ।
तद्भस्मासीद्यस्य सुजातः पटवास-
स्तं प्रत्यञ्चं दक्षिणवक्त्रं कलयामि ॥ १४ ॥
matto māro yasya lalāṭākṣibhavāgni-
sphūrjatkīlaproṣitabhasmīkṛtadehaḥ ;
tadbhasmāsīdyasya sujātaḥ paṭavāsa-
staṃ pratyañcaṃ dakṣiṇavaktraṃ kalayāmi . 14 .
ह्यम्भोराशौ संसृतिरूपे लुठतां त-
त्पारं गन्तुं यत्पदभक्तिर्दृढनौका ।
सर्वाराध्यं सर्वगमानन्दपयोधिं
तं प्रत्यञ्चं दक्षिणवक्त्रं कलयामि ॥ १५ ॥
hyambhorāśau saṃsṛtirūpe luṭhatāṃ ta-
tpāraṃ gantuṃ yatpadabhaktirdṛḍhanaukā ;
sarvārādhyaṃ sarvagamānandapayodhiṃ
taṃ pratyañcaṃ dakṣiṇavaktraṃ kalayāmi . 15 .
मेधावी स्यादिन्दुवतंसं धृतवीणं
कर्पूराभं पुस्तकहस्तं कमलाक्षम् ।
चित्ते ध्यायन्यस्य वपुर्द्राङ्निमिषार्धं
तं प्रत्यञ्चं दक्षिणवक्त्रं कलयामि ॥ १६ ॥
medhāvī syādinduvataṃsaṃ dhṛtavīṇaṃ
karpūrābhaṃ pustakahastaṃ kamalākṣam ;
citte dhyāyanyasya vapurdrāṅnimiṣārdhaṃ
taṃ pratyañcaṃ dakṣiṇavaktraṃ kalayāmi . 16 .
धाम्नां धाम प्रौढरुचीनां परमं य-
त्सूर्यादीनां यस्य स हेतुर्जगदादेः ।
एतावान्यो यस्य न सर्वेश्वरमीड्यं
तं प्रत्यञ्चं दक्षिणवक्त्रं कलयामि ॥ १७ ॥
dhāmnāṃ dhāma prauḍharucīnāṃ paramaṃ ya-
tsūryādīnāṃ yasya sa heturjagadādeḥ ;
etāvānyo yasya na sarveśvaramīḍyaṃ
taṃ pratyañcaṃ dakṣiṇavaktraṃ kalayāmi . 17 .
प्रत्याहारप्राणनिरोधादिसमर्थै-
र्भक्तैर्दान्तैः संयतचित्तैर्यतमानैः ।
स्वात्मात्वेन ज्ञायत एव त्वरया य-
स्तं प्रत्यञ्चं दक्षिणवक्त्रं कलयामि ॥ १८ ॥
pratyāhāraprāṇanirodhādisamarthai-
rbhaktairdāntaiḥ saṃyatacittairyatamānaiḥ ;
svātmātvena jñāyata eva tvarayā ya-
staṃ pratyañcaṃ dakṣiṇavaktraṃ kalayāmi . 18 .
ज्ञांशीभूतान्प्राणिन एतान्फलदाता
चित्तान्तःस्थः प्रेरयति स्वे सकलेऽपि ।
कृत्ये देवः प्राक्तनकर्मानुसरः सं-
स्तं प्रत्यञ्चं दक्षिणवक्त्रं कलयामि ॥ १९ ॥
jñāṃśībhūtānprāṇina etānphaladātā
cittāntaḥsthaḥ prerayati sve sakale’pi ;
kṛtye devaḥ prāktanakarmānusaraḥ saṃ-
staṃ pratyañcaṃ dakṣiṇavaktraṃ kalayāmi . 19 .
प्रज्ञामात्रं प्रापितसंविन्निजभक्तं
प्राणाक्षादेः प्रेरयितारं प्रणवार्थम् ।
प्राहुः प्राज्ञा यं विदितानुश्रवतत्त्वा-
स्तं प्रत्यञ्चं दक्षिणवक्त्रं कलयामि ॥ २० ॥
prajñāmātraṃ prāpitasaṃvinnijabhaktaṃ
prāṇākṣādeḥ prerayitāraṃ praṇavārtham ;
prāhuḥ prājñā yaṃ viditānuśravatattvā-
staṃ pratyañcaṃ dakṣiṇavaktraṃ kalayāmi . 20 .
यस्याज्ञानादेव नृणां संसृतिबन्धो
यस्य ज्ञानादेव विमोक्षो भवतीति ।
स्पष्टं ब्रूते वेदशिरो देशिकमाद्यं
तं प्रत्यञ्चं दक्षिणवक्त्रं कलयामि ॥ २१ ॥
yasyājñānādeva nṛṇāṃ saṃsṛtibandho
yasya jñānādeva vimokṣo bhavatīti ;
spaṣṭaṃ brūte vedaśiro deśikamādyaṃ
taṃ pratyañcaṃ dakṣiṇavaktraṃ kalayāmi . 21 .
छन्नेऽविद्यारूपपटेनैव च विश्वं
यत्राध्यस्तं जीवपरेशत्वमपीदम् ।
भानोर्भानुष्वम्बुवदस्ताखिलभेदं
तं प्रत्यञ्चं दक्षिणवक्त्रं कलयामि ॥ २२ ॥
channe’vidyārūpapaṭenaiva ca viśvaṃ
yatrādhyastaṃ jīvapareśatvamapīdam ;
bhānorbhānuṣvambuvadastākhilabhedaṃ
taṃ pratyañcaṃ dakṣiṇavaktraṃ kalayāmi . 22 .
स्वापस्वप्नौ जाग्रदवस्थापि न यत्र
प्राणश्चेतः सर्वगतो यः सकलात्मा ।
कूटस्थो यः केवलसच्चित्सुखरूप-
स्तं प्रत्यञ्चं दक्षिणवक्त्रं कलयामि ॥ २३ ॥
svāpasvapnau jāgradavasthāpi na yatra
prāṇaścetaḥ sarvagato yaḥ sakalātmā ;
kūṭastho yaḥ kevalasaccitsukharūpa-
staṃ pratyañcaṃ dakṣiṇavaktraṃ kalayāmi . 23 .
हा हेत्येवं विस्मयमीयुर्मुनिमुख्या
ज्ञाते यस्मिन्स्वात्मतयानात्मविमोहः ।
प्रत्यग्भूते ब्रह्मणि यातः कथमित्थं
तं प्रत्यञ्चं दक्षिणवक्त्रं कलयामि ॥ २४ ॥
hā hetyevaṃ vismayamīyurmunimukhyā
jñāte yasminsvātmatayānātmavimohaḥ ;
pratyagbhūte brahmaṇi yātaḥ kathamitthaṃ
taṃ pratyañcaṃ dakṣiṇavaktraṃ kalayāmi . 24 .
यैषा रम्यैर्मत्तमयूराभिधवृत्तै-
रादौ कॢप्ता यन्मनुवर्णैर्मुनिभङ्गी ।
तामेवैतां दक्षिणवक्त्रः कृपयासा-
वूरीकुर्याद्देशिकसम्राट् परमात्मा ॥ २५ ॥
yaiṣā ramyairmattamayūrābhidhavṛttai-
rādau kḷptā yanmanuvarṇairmunibhaṅgī ;
tāmevaitāṃ dakṣiṇavaktraḥ kṛpayāsā-
vūrīkuryāddeśikasamrāṭ paramātmā . 25 .
॥ दक्षिणामूर्तिवर्णमालास्तोत्रं सम्पूर्णम् ॥
. dakṣiṇāmūrtivarṇamālāstotraṃ sampūrṇam .