निर्गुणमानसपूजा nirguṇamānasapūjā
शिष्य उवाच
śiṣya uvāca
अखण्डे सच्चिदानन्दे निर्विकल्पैकरूपिणि ।
स्थितेऽद्वितीयभावेऽपि कथं पूजा विधीयते ॥ १ ॥
akhaṇḍe saccidānande nirvikalpaikarūpiṇi ;
sthite’dvitīyabhāve’pi kathaṃ pūjā vidhīyate . 1 .
पूर्णस्यावाहनं कुत्र सर्वाधारस्य चासनम् ।
स्वच्छस्य पाद्यमर्घ्यं च शुद्धस्याचमनं कुतः ॥ २ ॥
pūrṇasyāvāhanaṃ kutra sarvādhārasya cāsanam ;
svacchasya pādyamarghyaṃ ca śuddhasyācamanaṃ kutaḥ . 2 .
निर्मलस्य कुतः स्नानं वासो विश्वोदरस्य च ।
अगोत्रस्य त्ववर्णस्य कुतस्तस्योपवीतकम् ॥ ३ ॥
nirmalasya kutaḥ snānaṃ vāso viśvodarasya ca ;
agotrasya tvavarṇasya kutastasyopavītakam . 3 .
निर्लेपस्य कुतो गन्धः पुष्पं निर्वासनस्य च ।
निर्विशेषस्य का भूषा कोऽलङ्कारो निराकृतेः ॥ ४ ॥
nirlepasya kuto gandhaḥ puṣpaṃ nirvāsanasya ca ;
nirviśeṣasya kā bhūṣā ko’laṅkāro nirākṛteḥ . 4 .
निरञ्जनस्य किं धूपैर्दीपैर्वा सर्वसाक्षिणः ।
निजानन्दैकतृप्तस्य नैवेद्यं किं भवेदिह ॥ ५ ॥
nirañjanasya kiṃ dhūpairdīpairvā sarvasākṣiṇaḥ ;
nijānandaikatṛptasya naivedyaṃ kiṃ bhavediha . 5 .
विश्वानन्दयितुस्तस्य किं ताम्बूलं प्रकल्पते ।
स्वयम्प्रकाशचिद्रूपो योऽसावर्कादिभासकः ॥ ६ ॥
viśvānandayitustasya kiṃ tāmbūlaṃ prakalpate ;
svayamprakāśacidrūpo yo’sāvarkādibhāsakaḥ . 6 .
गीयते श्रुतिभिस्तस्य नीराजनविधिः कुतः ।
प्रदक्षिणमनन्तस्य प्रणामोऽद्वयवस्तुनः ॥ ७ ॥
gīyate śrutibhistasya nīrājanavidhiḥ kutaḥ ;
pradakṣiṇamanantasya praṇāmo’dvayavastunaḥ . 7 .
वेदवाचामवेद्यस्य किं वा स्तोत्रं विधीयते ।
अन्तर्बहिः संस्थितस्य उद्वासनविधिः कुतः ॥ ८ ॥
vedavācāmavedyasya kiṃ vā stotraṃ vidhīyate ;
antarbahiḥ saṃsthitasya udvāsanavidhiḥ kutaḥ . 8 .
श्रीगुरुरुवाच
śrīgururuvāca
आराधयामि मणिसन्निभमात्मलिङ्गं
मायापुरीहृदयपङ्कजसन्निविष्टम् ।
श्रद्धानदीविमलचित्तजलाभिषेकै-
र्नित्यं समाधिकुसुमैरपुनर्भवाय ॥ ९ ॥
ārādhayāmi maṇisannibhamātmaliṅgaṃ
māyāpurīhṛdayapaṅkajasanniviṣṭam ;
śraddhānadīvimalacittajalābhiṣekai-
rnityaṃ samādhikusumairapunarbhavāya . 9 .
अयमेकोऽवशिष्टोऽस्मीत्येवमावाहयेच्छिवम् ।
आसनं कल्पयेत्पश्चात्स्वप्रतिष्ठात्मचिन्तनम् ॥ १० ॥
ayameko’vaśiṣṭo’smītyevamāvāhayecchivam ;
āsanaṃ kalpayetpaścātsvapratiṣṭhātmacintanam . 10 .
पुण्यपापरजःसङ्गो मम नास्तीति वेदनम् ।
पाद्यं समर्पयेद्विद्वान्सर्वकल्मषनाशनम् ॥ ११ ॥
puṇyapāparajaḥsaṅgo mama nāstīti vedanam ;
pādyaṃ samarpayedvidvānsarvakalmaṣanāśanam . 11 .
अनादिकल्पविधृतमूलाज्ञानजलाञ्जलिम् ।
विसृजेदात्मलिङ्गस्य तदेवार्घ्यसमर्पणम् ॥ १२ ॥
anādikalpavidhṛtamūlājñānajalāñjalim ;
visṛjedātmaliṅgasya tadevārghyasamarpaṇam . 12 .
ब्रह्मानन्दाब्धिकल्लोलकणकोट्यंशलेशकम् ।
पिबन्तीन्द्रादय इति ध्यानमाचमनं मतम् ॥ १३ ॥
brahmānandābdhikallolakaṇakoṭyaṃśaleśakam ;
pibantīndrādaya iti dhyānamācamanaṃ matam . 13 .
ब्रह्मानन्दजलेनैव लोकाः सर्वे परिप्लुताः ।
अक्लेद्योऽयमिति ध्यानमभिषेचनमात्मनः ॥ १४ ॥
brahmānandajalenaiva lokāḥ sarve pariplutāḥ ;
akledyo’yamiti dhyānamabhiṣecanamātmanaḥ . 14 .
निरावरणचैतन्यप्रकाशोऽस्मीति चिन्तनम् ।
आत्मलिङ्गस्य सद्वस्त्रमित्येवं चिन्तयेन्मुनिः ॥ १५ ॥
nirāvaraṇacaitanyaprakāśo’smīti cintanam ;
ātmaliṅgasya sadvastramityevaṃ cintayenmuniḥ . 15 .
त्रिगुणात्माशेषलोकमालिकासूत्रमस्म्यहम् ।
इति निश्चय एवात्र द्युपवीतं परं मतम् ॥ १६ ॥
triguṇātmāśeṣalokamālikāsūtramasmyaham ;
iti niścaya evātra dyupavītaṃ paraṃ matam . 16 .
अनेकवासनामिश्रप्रपञ्चोऽयं धृतो मया ।
नान्येनेत्यनुसन्धानमात्मनश्चन्दनं भवेत् ॥ १७ ॥
anekavāsanāmiśraprapañco’yaṃ dhṛto mayā ;
nānyenetyanusandhānamātmanaścandanaṃ bhavet . 17 .
रजःसत्त्वतमोवृत्तित्यागरूपैस्तिलाक्षतैः ।
आत्मलिङ्गं यजेन्नित्यं जीवन्मुक्तिप्रसिद्धये ॥ १८ ॥
rajaḥsattvatamovṛttityāgarūpaistilākṣataiḥ ;
ātmaliṅgaṃ yajennityaṃ jīvanmuktiprasiddhaye . 18 .
ईश्वरो गुरुरात्मेति भेदत्रयविवर्जितैः ।
बिल्वपत्रैरद्वितीयैरात्मलिङ्गं यजेच्छिवम् ॥ १९ ॥
īśvaro gururātmeti bhedatrayavivarjitaiḥ ;
bilvapatrairadvitīyairātmaliṅgaṃ yajecchivam . 19 .
समस्तवासनात्यागं धूपं तस्य विचिन्तयेत् ।
ज्योतिर्मयात्मविज्ञानं दीपं सन्दर्शयेद्बुधः ॥ २० ॥
samastavāsanātyāgaṃ dhūpaṃ tasya vicintayet ;
jyotirmayātmavijñānaṃ dīpaṃ sandarśayedbudhaḥ . 20 .
नैवेद्यमात्मलिङ्गस्य ब्रह्माण्डाख्यं महोदनम् ।
पिबानन्दरसं स्वादु मृत्युरस्योपसेचनम् ॥ २१ ॥
naivedyamātmaliṅgasya brahmāṇḍākhyaṃ mahodanam ;
pibānandarasaṃ svādu mṛtyurasyopasecanam . 21 .
अज्ञानोच्छिष्टकरस्य क्षालनं ज्ञानवारिणा ।
विशुद्धस्यात्मलिङ्गस्य हस्तप्रक्षालनं स्मरेत् ॥ २२ ॥
ajñānocchiṣṭakarasya kṣālanaṃ jñānavāriṇā ;
viśuddhasyātmaliṅgasya hastaprakṣālanaṃ smaret . 22 .
रागादिगुणशून्यस्य शिवस्य परमात्मनः ।
सरागविषयाभ्यासत्यागस्ताम्बूलचर्वणम् ॥ २३ ॥
rāgādiguṇaśūnyasya śivasya paramātmanaḥ ;
sarāgaviṣayābhyāsatyāgastāmbūlacarvaṇam . 23 .
अज्ञानध्वान्तविध्वंसप्रचण्डमतिभास्करम् ।
आत्मनो ब्रह्मताज्ञानं नीराजनमिहात्मनः ॥ २४ ॥
ajñānadhvāntavidhvaṃsapracaṇḍamatibhāskaram ;
ātmano brahmatājñānaṃ nīrājanamihātmanaḥ . 24 .
विविधब्रह्मसन्दृष्टिमालिकाभिरलङ्कृतम् ।
पूर्णानन्दात्मता दृष्टिं पुष्पाञ्जलिमनुस्मरेत् ॥ २५ ॥
vividhabrahmasandṛṣṭimālikābhiralaṅkṛtam ;
pūrṇānandātmatā dṛṣṭiṃ puṣpāñjalimanusmaret . 25 .
परिभ्रमन्ति ब्रह्माण्डसहस्राणि मयीश्वरे ।
कूटस्थाचलरूपोऽहमिति ध्यानं प्रदक्षिणम् ॥ २६ ॥
paribhramanti brahmāṇḍasahasrāṇi mayīśvare ;
kūṭasthācalarūpo’hamiti dhyānaṃ pradakṣiṇam . 26 .
विश्ववन्द्योऽहमेवास्मि नास्ति वन्द्यो मदन्यकः ।
इत्यालोचनमेवात्र स्वात्मलिङ्गस्य वन्दनम् ॥ २७ ॥
viśvavandyo’hamevāsmi nāsti vandyo madanyakaḥ ;
ityālocanamevātra svātmaliṅgasya vandanam . 27 .
आत्मनः सत्क्रिया प्रोक्ता कर्तव्याभावभावना ।
नामरूपव्यतीतात्मचिन्तनं नामकीर्तनम् ॥ २८ ॥
ātmanaḥ satkriyā proktā kartavyābhāvabhāvanā ;
nāmarūpavyatītātmacintanaṃ nāmakīrtanam . 28 .
श्रवणं तस्य देवस्य श्रोतव्याभावचिन्तनम् ।
मननं त्वात्मलिङ्गस्य मन्तव्याभावचिन्तनम् ॥ २९ ॥
śravaṇaṃ tasya devasya śrotavyābhāvacintanam ;
mananaṃ tvātmaliṅgasya mantavyābhāvacintanam . 29 .
ध्यातव्याभावविज्ञानं निदिध्यासनमात्मनः ।
समस्तभ्रान्तिविक्षेपराहित्येनात्मनिष्ठता ॥ ३० ॥
dhyātavyābhāvavijñānaṃ nididhyāsanamātmanaḥ ;
samastabhrāntivikṣeparāhityenātmaniṣṭhatā . 30 .
समाधिरात्मनो नाम नान्यच्चित्तस्य विभ्रमः ।
तत्रैवं ब्रह्मणि सदा चित्तविश्रान्तिरिष्यते ॥ ३१ ॥
samādhirātmano nāma nānyaccittasya vibhramaḥ ;
tatraivaṃ brahmaṇi sadā cittaviśrāntiriṣyate . 31 .
एवं वेदान्तकल्पोक्तस्वात्मलिङ्गप्रपूजनम् ।
कुर्वन्नामरणं वाऽपि क्षणं वा सुसमाहितः ॥ ३२ ॥
evaṃ vedāntakalpoktasvātmaliṅgaprapūjanam ;
kurvannāmaraṇaṃ vā’pi kṣaṇaṃ vā susamāhitaḥ . 32 .
सर्वदुर्वासनाजालं पदपांसुमिव त्यजेत् ।
विधूयाज्ञानदुःखौघं मोक्षानन्दं समश्नुते ॥ ३३ ॥
sarvadurvāsanājālaṃ padapāṃsumiva tyajet ;
vidhūyājñānaduḥkhaughaṃ mokṣānandaṃ samaśnute . 33 .
॥ निर्गुणमानसपूजा सम्पूर्णा ॥
. nirguṇamānasapūjā sampūrṇā .